Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satış

Mülkiyeti muhafaza şartıyla satış, tarafların aralarında yapacakları sözleşme ile birinin menkul bir malı devrederken mülkiyetini kendisinde tutmasını ifade etmektedir. Yani kısacası arabanızı taksitli satıyorsanız, borçludan taksitlerin tamamını alana kadar mülkiyetin sizde kalmasıdır.

Mülkiyeti muhafaza sözleşmesinde mal alıcıya teslim edilmesine rağmen satılanın mülkiyeti belli bir şart gerçekleşinceye dek satıcıda kalmaktadır. Bu sözleşme, gelişen ve değişen ticaret dünyasında satıcının malını satmasına rağmen bedelini alamaması ihtimaline karşı bir koruma sağlar. Aksi halde alıcının iflas etmesi veya satılan malın alıcı tarafın alacaklılarınca haczedilmesi halinde satıcının alacağını tahsil edememesi söz konusu olabilir. Bu durumun hak kaybına neden olmaması adına, satıcı lehine bir düzenleme olarak böyle bir sözleşme kurulmasına imkân tanınmıştır. Mülkiyeti muhafaza sözleşmesi ile yapılan satış işlemine de ‘’Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satış’’ denilmektedir.

Türk Medeni Kanunu madde 764 uyarınca:

‘’ Başkasına devredilen bir malın mülkiyetinin saklı tutulması kaydı, ancak resmî şekilde yapılacak sözleşmenin devralanın yerleşim yeri noterliğinde özel siciline kaydedilmesiyle geçerli olur. Hayvan satışlarında mülkiyeti saklı tutma sözleşmesi yapılamaz.’’

Mülkiyeti muhafaza şartı ile satış, genellikle taksitle satış durumunda gündeme gelmektedir. Taksitle satış, TMK madde 765 uyarınca ‘’Taksitle mal satan kimse, bu satımlara ilişkin özel hükümlere uymak koşuluyla, mülkiyeti saklı tutma sözleşmesine dayanarak, sattığı malın geri verilmesini isteyebilir.’’ şeklinde ifade edilmiştir.

Bunun yanı sıra taksitle satış hükümleri Borçlar Kanunu’nun 253 ve devamındaki maddelerinde ele alınmış ve Borçlar Kanunu madde 253’te ‘’ Taksitle satış, satıcının, satılan taşınırı alıcıya satış bedelinin ödenmesinden önce teslim etmeyi, alıcının da satış bedelini kısım kısım ödemeyi üstlendikleri satıştır.’’ şeklinde tanımlanmıştır. Taksitle satış sözleşmesinin geçerlilik şartları da yine bu kanunda düzenlenmiştir.

Taksitle satış söz konusuyken mülkiyeti muhafaza sözleşmesi yapıldığı takdirde, taksitle satış sözleşmelerinde alıcının 7 günlük cayma hakkı bulunduğu da unutulmamalıdır. Alıcı, sözleşmenin kendisine ulaşmasından itibaren 7 gün içinde cayabilecektir. Ancak bu süreç içinde alıcı malı ancak ‘’olağan bir gözden geçirme’’ ölçüsünde kullanabilecektir. Bu sınırı aşması durumunda sözleşmeden cayamayacaktır.

Mülkiyeti muhafaza sözleşmesinde eğer ki alıcı, aldığı malın bedelini ödemezse, bu durumda satıcının, o güne kadar alıcıdan almış olduğu ödemeleri veya taksitleri geri ödeyip mülkiyeti muhafaza sözleşmesinden dönme hakkı bulunmaktadır. Bu şekilde aldığı bedelleri geri ödeyip sözleşmeden dönme hakkını kullanarak satmış olduğu malı geri alabilecektir. Bunun yanı sıra kararlaştırılan bedelin ödenmemesi durumunda satıcı, mal üzerinde istihkak iddiasında bulunabilir veya alıcıya yönelik icra takibi başlatabilir.

Borçlar Kanunu ve Medeni Kanun’dan farklı olarak bazı özel kanunlarda da mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışa yer verilmiştir. Bunlardan birisi de Karayolları Trafik Kanunu’dur. 2918 sayılı KTK madde 3’e göre ‘’ İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.’’

KTK’da ‘’işleten’’ kavramının tanımı üzerinde durulmuş ve mülkiyeti muhafaza kaydı bulunan araç konusunda trafik sicilinde adı bulunanın değil, araç üzerinde fiili hakimiyeti bulunanın esas alınacağı Yargıtay tarafından da kabul görmektedir.

Karayolları Trafik Yönetmeliği madde 69 uyarınca ‘’Mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılacak araç satışlarına ilişkin sözleşmeler, herhangi bir noterde yapılabilir, fakat alıcının yerleşim yeri noterliğinde sicile kaydedilir. Bu araçlar da, alıcısı adına tescil edilir ve tescil belgelerine, mülkiyeti muhafazalı olduğuna dair şerh verilir.’’

Eğer mülkiyeti muhafaza kaydı ile satılmış olan aracın trafik kaydına, alıcının bir alacaklısı tarafından haciz konulursa satıcı istihkak iddiasında bulunabilecektir.

İş bu satış türünde araba al sat yapan, galerici ve türevleri gibi işlerle uğraşan müvekkillerimiz çeşitli sorunlar yaşamakta ise de Selimoğlu Hukuk BÜROSU olarak tarafımızca bu sorunlar kısa sürede çözüme kavuşturulmaktadır. Detaylı bilgi için ANKARA ÇUKURAMBAR’DA bulunan ofisimize uğrayabilir ya da 0532 653 45 21 veya 0312 441 77 46 telefonlarımızdan ulaşabilirsiniz.

Av. Reşit SELİMOĞLU